Archeologiczny sezon 2011 Sosnowiec - Zagórze

Dwa tygodnie temu zakończyły się badania archeologiczne prowadzone na stanowisku nr 5 w Sosnowcu – Zagórzu. Tym razem w odróżnieniu od sezonów 2009 i 2010 dotyczyły nie tylko tzw. wczesnośredniowiecznej osady hutniczej (datowanej na XI i XII w., wczesne średniowiecze), ale także sosnowieckiego zabytku wpisanego do Rejestru Zabytków Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach – tzw. gródka stożkowego (XIV/ XV w., późne średniowiecze).  

Od 04. 07. 2011 r. – 29. 07. 2011 r. badania prowadzone były na wspomnianej wczesnośredniowiecznej osadzie hutniczej, a finansowane były ze środków Urzędu Miasta 
w Sosnowcu. W roku 2011 udało się przebadać ponad 3 ary powierzchni terenu stanowiska. Poza prawdopodobnym określeniem zasięgu stanowiska w kierunku północnym udało się zlokalizować dwa rozwaliska pieców służących do wytopu ołowiu i srebra (w tym jeden
o bardzo dużych rozmiarach  - 2, 80 m x 1, 40 m), jedno piecowisko oraz połacie bruku kamiennego, który w odróżnieniu do lat poprzednich, po uprzednim ścisłym udokumentowaniu rozebrano, dzięki czemu stwierdzono pod nim obecność dołów posłupowych. Tym samym bliższa okazała się hipoteza, że bruk ten, mimo, iż mocno zniszczony i rozwleczony służył prawdopodobnie, jako podłoga, dla zlokalizowanych tu pomieszczeń gospodarczych, niż jako droga współczesna osadzie, zasugerowana w latach poprzednich. Poza tym, pozyskano wiele zabytków ruchomych (ok. 1000 fragmentów wczesnośredniowiecznej ceramiki, kilkanaście przedmiotów żelaznych – w tym noże, gwoździe, ołowiany odważnik/ ciężarek o do tej pory niespotykanym kształcie i formie wytwórczej oraz kilkanaście sztuk ceramicznych dysz wykorzystywanych do sztucznego nawiewu). Wszystkie te zabytki po wydobyciu z ziemi znalazły swoje miejsce w Dziale Archeologii Muzeum w Sosnowcu, gdzie poddane zostaną zabiegom konserwacji, opracowaniu i dokumentacji, a docelowo będą prezentowane w ramach ekspozycji związanych tematycznie z miastem.

Z kolei od 01. 08. 2011 r. do 16. 08. 2011 r. badania skoncentrowano na tzw. gródku stożkowym, zwanym też rycerskim lub średniowiecznym, który znajduje się tuż obok wspomnianej osady, dokładnie ok. 50 m na południe od niej. Do tej pory gródek znany był jako zabytek XIV – XV wieczny, jednakże archeologiczny sondaż założony w tym roku, potwierdził, że nie jest to stanowisko jedynie późnośredniowieczne, ale ciągłość użytkowania i zasiedlenia potwierdza się od czasów wczesnego średniowiecza, aż po czasy nowożytne. Tym samym należy mówić, o wielokulturowości założenia, a jego datowanie poszerzyć 
o czasy wczesnośredniowieczne i nowożytne, aż po czasy Rodziny Mieroszewskich. Stwierdzono tu doskonale zachowaną warstwę użytkową XI/ XII wieczną, kolejną XIV wieczną (prawdopodobnie pozostałość po wieży mieszkalno – obronnej), następnie warstwę XV – wieczną z konkretnym datownikiem – denarem koronnym Władysława III Warneńczyka (być może tzw. dwór na kopcu) oraz ostatnią warstwę nowożytną ze śladami użytkowania zabytku przez Rodzinę Mieroszewskich (altanka?). Poza tym w ponad 4 m profilu udało się uchwycić wszystkie fazy użytkowania, zwiększania i formowania fosy, która miała 8, 60 m szerokości. Wszystkie wspomniane fazy poświadczone są setkami fragmentów naczyń ceramicznych, typowych dla XI/ XII wieku., XIV wieku., XV wieku oraz dla czasów nowożytnych. Badania gródka stożkowego finansowane były ze środków Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. Badaniami na osadzie, jak i na gródku kierowała prowadząca Dział Archeologii Muzeum w Sosnowcu – Katarzyna Sobota – Liwoch.

W najbliższym czasie należy zadbać by tzw. wczesnośredniowieczną osadę hutniczą wpisać podobnie, jak gródek stożkowy do Rejestru Zabytków Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. Z kolei, wpis dotyczący gródka uzupełnić 
o najnowsze wyniki badań. Radość jest tym większa, że po pierwsze badania zakończyły się
z bardzo dobrymi rezultatami i wynikami, a po drugie po raz kolejny potwierdziły bogatą przeszłość sosnowieckich ziem. Dodatkowo byłoby bardzo dobrze zadbać o teren całości stanowiska archeologicznego, bowiem po dziś dzień jest ono terenem nielegalnego wywozu śmieci oraz miejscem alkoholowych rozrywek, które przyczyniają się niestety do cyklicznego zaśmiecania terenu, tym samym obniżając wartość i znaczenie tego, jakże ważnego dla miasta miejsca.

Katarzyna Sobota – Liwoch