KANTOR-MIRSKI Marian

KANTOR-MIRSKI Marian(1884 - 1942); ps. Mirski, działacz kulturalny, oświatowy, regionalista. Urodził się 22 czerwca 1884 r. we wsi Hohenbach (obecnie Czermin) k. Mielca, był synem Franciszka, urzędnika skarbowego i Antoniny z Jaworskich. Ukończył seminarium nauczycielskie w Tarnowie i podjął pracę w szkolnictwie powszechnym. Uczył w Sędziszowie Małopolskim oraz we wsiach i miasteczkach pow. strzyżowskiego - Zawadka, Wielopole Skrzyńskie oraz Pstrągówka, gdzie w 1909 r. został kierownikiem szkoły. Po wybuchu I wojny światowej służył w 3. pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich pod pseudonimem „Mirski”, a po odzyskaniu niepodległości, do 1922 r. w Wojsku Polskim (kapitan). Prawdopodobnie brał udział w powstaniach śląskich. W latach 1923-28 organizował szkolnictwo powszechne na Śląsku. Był kierownikiem szkół w Rudzie Śląskiej, Katowicach i Szopienicach. Działał w Polskim Stronnictwie Chrześcijańsko - Demokratycznym, Związku Obrony Kresów Zachodnich, Stowarzyszeniu Chrześcijańsko - Narodowym Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Okręgu Śląskiego. Redagował czasopisma: „Szkoły Śląskie” i „Młody Polak”. Po przewrocie majowym został usunięty z Chrześcijańskiej Demokracji i przeniesiony na emeryturę. W maju 1928 r. podjął pracę w Powiatowej Kasie Chorych w Sosnowcu. Z zamiłowania krajoznawca, etnograf i historyk, zainteresował się regionem zagłębiowskim. Drukował liczne artykuły o tematyce regionalnej w prasie sosnowieckiej. Od 1931 r. wydawał w zeszytach szkice historyczne – monografie poszczególnych miast i wsi – zatytułowane Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy. Ukazały się 2 tomy i część (17 zeszytów) trzeciego tomu. Był autorem wielu opracowań (Warowny klasztor w Mstowie, 1929, Sławetny cech szewski królewskiego i wolnego miasta Będzina w XVI – XVIII wieku, 1936, Ziemia olkuska w przeszłości, 1936 i in.). Część jego prac pozostała w rękopisie. Redaktor „Gontyny” (1931) i „Wędrowca” (1932). Na początku 1938 r. opuścił Sosnowiec, osiedlił się w Tarnowie. Jako ochotnik uczestniczył w kampanii wrześniowej. Podczas okupacji hitlerowskiej prowadził działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany w listopadzie 1940 r., osadzony w więzieniu w Tarnowie, a następnie w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, gdzie 1 kwietnia 1942 roku został zamordowany.