Od geologii surowcowej po edukację geologiczną

16 września br. o godz. 10.00 on-line, rozpocznie się 4. Forum Państwowej Służby Geologicznej i Państwowej Służby Hydrogeologicznej. Eksperci z Górnośląskiego Oddziału PIG-PIB w Sosnowcu, podzielą się wiedzą z zakresu geologii i hydrogeologii regionu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

„est to region, który charakteryzuje się wyjątkowym nagromadzeniem złożonych zagadnień geologicznych i środowiskowych” – stwierdził w odczytanym liście do uczestników Forum dr Piotr Dziadzio, Główny Geolog Kraju i podkreślił istotne zadania PIG-PIB realizowane na Śląsku. – Chciałbym tu wskazać choćby na regionalne badania geologiczne, zwłaszcza w zakresie oceny potencjału zasobowego i możliwości eksploatacji metanu z pokładów węgla, ale również prace w zakresie poszukiwania surowców metalicznych - powiedział.

Do podstawowych badań prowadzonych przez PIG-PIB należy przede wszystkim rozpoznanie budowy geologicznej obszaru Polski. Mają one na celu poznanie otaczającego nas świata przyrody nieożywionej. Mapa geologiczna jest jednym z najważniejszych opracowań geologicznych. Stanowi ona podstawę do opracowania: map geośrodowiskowych, hydrogeologicznych, geologiczno-inżynierskich i litogenetycznych.

- XXI wiek to nowoczesność, która wkroczyła w zadania realizowane przez PSG I PSH na Śląsku. To wsparcie działań Ministerstwa Środowiska i Klimatu w zakresie prowadzenia polityki surowcowej państwa. Są to projekty nakierowane na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, m.in. wykorzystanie lokalnych źródeł energii, takich jak ciepło i energia związana z potencjałem wód kopalnianych – tak podsumował stuletnią działalność Górnośląskiego Oddziału PIG-PIB jej obecny dyrektor dr Janusz Jureczka, prezentując rys historyczny działalności geologicznej na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW).

Obszar Górnośląskiego Zagłębia Węglowego charakteryzuje się bardzo szczegółowym stopniem rozpoznania wgłębnej budowy geologicznej. Specyfika danych geologiczno-górniczych i ich olbrzymia ilość wyróżnia GZW spośród innych basenów sedymentacyjnych Polski. Od kilku lat Oddział Górnośląski PIG-PIB w Sosnowcu realizuje zadanie integracji i digitalizacji rozproszonych danych geologiczno-górniczych. Dotychczas zintegrowano  dane z około 20 tys. otworów odwierconych z powierzchni, z 11 tys. otworów dołowych, z 1000 szybów, z 67 tys. otworów geologiczno-inżynierskich oraz digitalizowano dane z kilkunastu tysięcy map geologiczno-górniczych, powstałych na przestrzeni ostatnich 100 lat. Efektem integracji będzie spójna baza danych w jednolitym odwzorowaniu przestrzennym, prezentująca ściśle związane ze sobą aspekty wiedzy o górotworze GZW. Dane będą prezentowane w istniejących i na bieżąco rozwijanych serwisach internetowych baz danych PIG-PIB. Koniec projektu zaplanowano na grudzień 2022 roku. Taka zintegrowana baza danych będzie atrakcyjnym zasobem dla działalności naukowej i gospodarczej prowadzonej obecnie i w przyszłości w regionie górnośląskim, w granicach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

Istotnym elementem działań PIG-PIB na terenie GZW jest prowadzenie monitoringu hydrogeologicznego. W 2005 roku nastąpiła integracja dwóch sieci monitoringu – stanu ilościowego oraz stanu chemicznego i powstała sieć obserwacyjno-badawcza wód podziemnych (SOBWP). Badania prowadzone są w dwóch rodzajach punktów monitoringowych  – w 10. stacjach I rzędu, składających się z kilku studni, ujmujących różne poziomy wodonośne, które zlokalizowane są w miejscach reprezentatywnych dla danego regionu hydrogeologicznego, i w 95. stacjach II rzędu, którymi są pojedyncze studnie, piezometry lub źródła. Obecnie w 57. punktach automatyczne pomiary wykonywane są co godzinę, a wartości położenia głębokości zwierciadła wód i temperatury są bezpośrednio transmitowane na serwer PIG-PIB.

Monitoring stanu chemicznego wód podziemnych na obszarach obciążonych silną antropopresją, związaną z górnictwem oraz rozwojem aglomeracji miejsko-przemysłowej jest bardzo istotny ze względu na dynamikę zmian warunków hydrogeologicznych oraz chemizmu wód podziemnych. Badania stanu chemicznego wód jest prowadzone przez Oddział Górnośląski w 156 punktach. Wyniki danych Monitoringu Wód Podziemnych (MWP) dostępne są w: Systemie Przetwarzania Danych Państwowej Służby Hydrogeologicznej http://.spd.pgi.gov.pl/PSHv8/, na geoportalu PSH http://epsh.pgi.gov.pl/epsh/ oraz w aplikacji GeoLOG http://geolog.pgi.gov.pl/.

W naszym społeczeństwie zaskakująco powszechny jest brak świadomości, że obiekty geologiczne są elementami przyrody. Jednym z zadań PSG jest ochrona georóżnorodności przyrody nieożywionej, obejmująca także działalność geoedukacyjną i geoturystyczną. Zajmujemy się edukacją dzieci i młodzieży, organizacją wystaw, konkursów, projektowaniem ścieżek geologicznych, geoparków. Rekultywacja terenów pogórniczych może stać się początkiem atrakcyjnego zagospodarowania obszaru i ciekawostką turystyczną, czego dobrymi przykładami są: Klub Golfowy w Bytomiu, powstały na terenie byłej kopalni Szombierki, Ośrodek Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie, w dawnym kamieniołomie Sadowa Góra, czy ścieżka dydaktyczna w Lipówce.

Zapraszamy do udziału w Forum – link do video-konferencji.