Egzotarium jak Afrykarium

Sosnowieckie Egzotarium przejdzie ogromne zmiany! W przyszłym roku ruszy przebudowa miejsca, które od blisko 60-ciu lat nie było modernizowane. Nowy obiekt, który będzie nosił nazwę Centrum Edukacji Ekologicznej-Egzotarium w swoim założeniu ma zachować dziedzictwo historyczne oraz kolekcje prezentowane dotychczas w tym miejscu, jednocześnie rozszerzając zakres swojej działalności. Prace powinny zakończyć się po 2 latach od rozpoczęcia robót. Zostanie utworzone w miejscu gdzie od przeszło 60 lat eksponowane są kolekcje botaniczne i zoologiczne.

Nowe Egzotarium będzie również pełniło funkcję edukacyjną dotyczą rodzimych gatunków roślin i zwierząt. Dzięki realizacji inwestycji w Centrum Edukacji Ekologicznej-Egzotarium (CEE) będziemy mogli podziwiać kolekcję ryb dorzecza Przemszy, a otoczenie budynku będą stanowić rodzime siedliska roślinne: biotop grądowy, zbiorowisko szuwarowe i murawa kserotermiczna. – W budynku powstaną dwie nowoczesne klasy lekcyjne, wyposażone w komputery, mikroskopy, systemy multimedialne itp., gdzie m.in. uczniowie okolicznych szkół będą mogli odbywać lekcje przyrody, biologii, geografii. Będzie tam można prowadzić warsztaty, wykłady, wystawy, a wszystko to przy pięknym widoku na tropikalne rośliny i zwierzęta w palmiarni. Pomyśleliśmy także o mini kinie, w którym każdy odwiedzający będzie mógł obejrzeć film edukacyjny, dotyczący rodzimej przyrody. Korytarze i hole CEE stanowić będą przestrzeń ekspozycyjną dla wystaw stałych i czasowych. A zmęczeni po długim zwiedzaniu będą mogli przysiąść na herbatę w projektowanej kawiarni – wyjaśnia Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca.

– Projektując obiekt staraliśmy się uwzględnić potrzeby wszystkich mieszkańców. Budynek w pełni dostosowany będzie do potrzeb osób z dysfunkcjami ruchu, osób niedowidzących, czy upośledzeniem umysłowym. Ścieżka edukacyjna zaprojektowana jest w ten sposób, by pobudzać wszystkie zmysły. Intensywne zapachy roślin ich kolory i faktury, odgłosy zwierząt, szum wody, wilgotność i temperatura pomogą przenieść się zwiedzającym do odległych krajów. Pamiętaliśmy też o najmłodszych, już na początku zwiedzania w holu głównym, dzieci będą miały możliwość nakarmienia, dotknięcia oswojonych karpi koi. A mamusie i tatusie maluchów, znajdą zaciszne miejsce w pokoju rodzica z dzieckiem – mówi Grażyna Kowalska z Jednostki Realizującej Projekt Urzędu Miejskiego w Sosnowcu.

Ścieżkę edukacyjną wewnątrz budynku zwiedzający będzie zaczynał od poziomu -1. W tej części CEE znajdą się olbrzymie akwaria z rodzimymi gatunkami ryb, rybami Amazonii, jeziora Malawi i dorzecza Missisipi; rozpiór Ballerus ballerus, strzebla błotna Rhynchocypris percnurus, wzdręga Scardinius erythrophthalmus, wiosłonos amerykański Polyodon spathula, Arapaima gigas (która dorasta do 3 m długości i ok. 200 kg), pirania paku Colossoma macropomum, pyszczaki, czy aksolotl meksykański Ambystoma mexicanum, który posiada umiejętność regeneracji utraconych części ciała.

W terrariach i aqaterrariach znajdują się także m.in. zaskroniec Natrix natrix i pająk topik Argyroneta aquatica, anakonda zielona Eunectes murinus (odpowiednik rodzimego zaskrońca), drzewołazy Dendrobates – jadowite żaby, które o stopniu swojej jadowitości informują poprzez zabarwienie skóry.

Następnie ścieżka edukacyjna będzie prowadziła zwiedzającego do Palmiarni na poziom 0, gdzie pierwszym biotopem będzie Basen Morza Śródziemnego. Na tym poziomie głównymi eksponatami będą rośliny. Zmysł wzroku pobudzać będą kwiaty bugenwilli Bougenvilea glabra, sporych rozmiarów krzewy różowych oleandrów Nerium oleander, kamelie Camelia japonica, czy też kompozycje roślin (fikus pospolity Ficus carica, wianowłostka królewska Delonix regia). Na bioróżnorodność tego miejsca ma wpływ łączenie znanych roślin np. banan zwyczajny Musa paradisiaca z takimi, jak palczatka cytrynowa Cymbopogon citratus (uprawiana ze względu na wytwarzane olejki eteryczne, wykorzystywane w medycynie i przemyśle perfumeryjnym). Królestwo zwierząt reprezentować będą, żyjące na lądzie żółwie stepowy Testudo horsfieldii i grecki Testudo Hermanni, jak również gekon lamparci Eublepharis macularius (jedyny gekon śpiący z zamkniętymi oczami), skoczek egipski Jaculus jaculus (wykonujący długie, nawet kilkumetrowe skoki), jaszczurka perłowa Timon lepidus (jeden z najbardziej intensywnie ubarwionych gadów w Europie).

Po wyjściu z Basenu Morza Śródziemnego zwiedzający będzie mógł wyjść na zewnątrz budynku, gdzie drewniana kładka prowadzić go będzie ponad wodą do rodzimego zbiorowiska szuwarowego – szuwaru mozgi trzcinowatej Phalaridetum arundinaceae. To siedlisko porasta brzegi cieków i zbiorników wodnych – szuwar jest odzwierciedleniem biotopu znajdującego się pierwotnie nad brzegiem rzeki Przemszy. Wraz z rozwojem antropopresji i rozwojem turystyki, coraz więcej bagien i terenów jest osuszanych, a co za tym idzie, tego typu siedliska są niszczone – w tym miejscu zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć rośliny, które są zagrożone wyginięciem (turzyca kulista Carex globularis, turzyca patagońska Carex magellanica, grzybień biały Nymphaea alba). Zwiedzający dowiedzą się, że siedlisko to ma duży wpływ na oczyszczanie wody, a ponadto jest domem dla wielu gatunków ważek i innych owadów. W zbiorniku wodnym znajdzie się żółw błotny Emys orbicularis. Podobnie jak w naturze na terenie Parku bliskimi sąsiadami szuwarów są murawy kserotermiczne Festuco - Brometea. Tu gatunki roślin zostały dobrane przede wszystkim pod kątem synergii jaka występuje pomiędzy nimi, a owadami. Wybrane zostały gatunki wczesno-, średnio- i późno kwitnące. Zwiedzający, oprócz poznania wielu gatunków roślin i zwierząt dowie się, że samodzielnie może stworzyć siedlisko przyjazne owadom, bez względu na to czy znajdować się ono będzie w doniczce na parapecie okna, na balkonie czy w przydomowym ogródku.

– Dalej idąc trafiamy na pustynię. Biotop pustynny będą reprezentować kaktusy (np. porastający skaliste zbocza w Meksyku Disocactus flagelliformis, afrykański aloes właściwy Aloe vera (którego liście wykorzystywane są przy produkcji wielu kosmetyków), kostarykańska roślina pitahaya Hylocereus costaricensis (o okrągłych owocach w smaku przypominających kiwi), jak również copiapoa Copiapoa solaris, aloes Aloe eminens oraz eriosyce Eriosyce crispa. Ścieżka edukacyjna będzie prowadziła zwiedzającego przez różnorodny krajobraz, którego głównym elementem jest piasek – tłumaczy Grażyna Kowalska.

Kolejny biotop to lasy deszczowe Amazonii. Pierwszymi rezydentami tego biotopu będą czubacz zmienny Crax rubra i papuga żako Psittacus erithacus. Jeżeli zwiedzający nie spotka ich w wewnętrznej wolierze, będzie mógł wyjść na zewnątrz budynku i podziwiać je na świeżym powietrzu. Znajdą się tutaj również papuga ara Ara macao oraz szpak balijski Leucopsar rotschildi. Roślinność Amazonii reprezentować będą okazy: monstery dziurawej Monstera deliciosa, pochrzynu Dioscorea, kariota Caryota maxima, begonii telmy Begonia thelmae, chamedory wyniosłej Chamaedorea schiedeana, difenbachia Diffenbachia sp., katleji Cattleya sp., nepethens Nepethes x coccinea, mimozy wstydliwej Mimosa pudica, jak również calliandra Calliandra glyphoxylon, anturium Anthurium barbacoasense i bulbophyllum Bulophyllum anjozorobeense. Wśród roślin spotkamy także zwierzęta; żółwie jaszczurowate Chelydra serpentina, żółwiaki chińskie Pelodiscus sinensis, żółwie żółtolice Trachemys scripta troostii oraz żółwie czerwonolice Trachemys scripta elegans, a także kajmany okularowe Caiman crocodilus. Zwiedzający, dzięki specjalnie zaprojektowanej zagłębiającej się w terenie ścieżce, będą mieć szansę oglądania gadów zarówno nad, jak i pod wodą. Sąsiednie terraria będą zamieszkiwane przez liczne gady: gekona toke Gekko gecko (jeden z największych żyjących obecnie gekonów), gekona orzęsionego Correlophus ciliatus (do 1994 r. był uznany za wymarły), boa dusiciela Boa constrictor, boa tęczowego Epicrates cenchria, agamę błotną Physignathus cocincinus, pytona siatkowanego Python reticulatus, pytona tygrysiego Python molurus, pytona krótkoogonowego Python curtus, pytona królewskiego Python regius, pytona rombowego/ dywanowego Morelia spilota.

Podróż po CEE Egzotarium kończyć się będzie na szczycie rampy, która kieruje zwiedzających na poziom +1. W tym miejscu zwiedzający będą mogli skorzystać z kina edukacyjnego, jak również zapoznać się z ekspozycjami stałymi i czasowymi. – Warto podkreślić, że w projektowaniu ekspozycji bierze udział ten sam zespół projektantów, który wybudował wrocławskie Afrykarium. W poszukiwaniu ciekawych rozwiązań sosnowieccy urzędnicy odpowiedzieli kilka podobnych miejsc m.in. w Berlinie, Wrocławiu, Poznaniu – wylicza Grażyna Kowalska.

Projekt na który Gmina uzyskała 15,3 mln zł składa się z dwóch komponentów - utworzenia Centrum Edukacji Ekologicznej – Egzotarium i rewitalizacji 42 ha terenów zielonych w Parku Tysiąclecia. Szacunkowy koszt inwestycji wynosi 43 mln zł. w tym Projekt Centrum Edukacji Ekologicznej – Przebudowa obiektu Egzotarium 37 mln zł, a rewitalizacja Parku Tysiąclecia 6 mln zł. Należy podkreślić, że dopiero za miesiąc znana będzie kwota po kosztorysach. Na oba projekty Gmina uzyskała dofinansowanie ze środków programu RPO działanie 5.4.3 – Ochrona różnorodności biologicznej na kwotę 15,3 mln złotych.